Γυμνόσπερμα

Πηγή: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα γυμνόσπερμα φυτά είναι η μία από τις δύο μεγάλες ομάδες φυτών που παράγουν σπόρια , η άλλη είναι τα αγγειόσπερμα.

Η ονομασία γυμνόσπερμο δίνει την εντύπωση ότι οι σπόροι των φυτών αυτών δεν προστατεύονται από περικάρπιο και είναι γυμνοί. Όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Οι σπόροι είναι καλά καλυμμένοι μέσα σε σκληρά λέπια και δεν αφαιρούνται εύκολα. Με την πάροδο του χρόνου όταν ωριμάσουν και όταν η ατμόσφαιρα είναι ξηρή τα λέπια φεύγουν και τα σπόρια πέφτουν.
Τα φυτά αυτά χαρακτηρίζονται από γυμνές σπερματικές βλάστες, οι οποίες δεν περιβάλλονται από άλλα προστατευτικά περιβλήματα, σε αντίθεση με τις σπερματικές βλάστες των αγγειοσπέρμων που περιβάλλονται από τα καρπόφυλλα.
Μετά τη γονιμοποίηση, τα σπέρματα των γυμνόσπερμων είναι εκτεθειμένα στο περιβάλλον.
Στην ομάδα αυτή ανήκουν μερικά από τα πιο γνωστά δέντρα όπως το πεύκο, το έλατο, το κυπαρίσσι, ο κέδρος κ.ά., τα οποία διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο στη φυσιογνωμία της βλάστησης της Γης, σχηματίζοντας μεγάλα δάση.
Τα γυμνόσπερμα περιλαμβάνουν δέντρα και θάμνους, αλλά ποτέ ποώδη φυτά. Οι βλαστοί τους έχουν δευτερογενή κατά πάχος αύξηση και φέρουν συνήθως βελονοειδή ή λεπιοειδή φύλλα, σπανιότερα δε φύλλα με πλατύ έλασμα.

Έξελιξη

Η ομάδα αυτή των φυτών εμφανίστηκαν στη γη πρώτα από όλα τα φυτά περίπου 350 εκατομμύρια χρόνια πριν. Ήταν για πολλά εκατομμύρια χρόνια τα κυρίαρχα φυτά στον πλανήτη. Στην πορεία όμως και φτάνοντας στα 50 εκατομμύρια χρόνια πριν, τα αγγειόσπερμα άρχισαν να πολλαπλασιάζονται με ταχείς ρυθμούς και ο αριθμός των γυμνόσπερμων να μειώνεται.
Σήμερα υπάρχουν 780 είδη γυμνόσπερμων φυτών και τα περισσότερα από αυτά είναι κωνοφόρα δέντρα. Είναι τόσο σημαντικής οικονομικής σημασίας αφού δίνουν εξαιρετικής ποιότητας ξυλεία, αιθέρια έλαια, φυσικές ρητίνες, τροφή και καταφύγιο άγριων ζώων όσο και καλλωπιστικής σημασίας, αφού ομορφαίνουν κήπους, δρόμους και πάρκα.

Χαρακτηριστικά

Τα γυμνόσπερμα φυτά είναι φανερόγαμα δηλαδή είναι φυτά που η γονιμοποίηση τους γίνεται σε φανερά όργανα, όπως και τα αγγειόσπερμα, όμως η βασική τους διαφορά είναι ότι η γονιμοποίηση τους γίνεται αποκλειστικά με τον άνεμο χωρίς την παρέμβαση άλλων παραγόντων όπως τα έντομα.
Άλλη διαφορά είναι ότι τα γυμνόσπερμα φυτά δεν έχουν στύλους και στίγματα. Έχουν δευτερογενή και συνήθως βελονοειδή ή λεπιοειδή φύλλα, πολυετή, σπάνια δε με πλατύ έλασμα.
Τα γυμνόσπερμα επίσης είναι ξυλώδη φυτά δέντρα ή θάμνοι ενώ τα αγγειόσπερμα είναι και ποώδη , χυμώδη φυτά. Έχουν δευτερογενή και συνήθως λεπιοειδή ή βελονοειδή φύλλα, πολυετή, σπάνια δε έχουν πλατύ έλασμα.
Στα γυμνόσπερμα ανήκουν το πεύκο, το κυπαρίσσι, ο κέδρος, ο γιουνίπερος, η ελάτη και άλλα.

Ταξινόμηση

Για την πιό πρόσφατη υφιστάμενη ταξινόμηση δείτε Christenhusz. et al.
class=”text4″>Υφομοταξία Κυκαδίδες

• Tάξη Κυκαδώδη (Cycadales)
  Οικογένεια Κυκαδοειδή (Cycadaceae) : Κύκας (Cycas)

  Οικογένεια Ζαμιοειδή (Zamiaceae): Δίωον (Dioon), Μποβέμια (Bowenia), Μακροζάμια (Macrozamia), Λεπιδοζάμια (Lepidozamia), Εγκεφαλάρτος (Encephalartos), Στανγέρια[2][3] Stangeria, Κερατοζάμια (Ceratozamia), Μικροκύκας (Microcycas), Ζάμια (Zamia).
  class=”text4″>Γκιγκοίδες (Ginkgoidae)

• Τάξη Γκιγκοώδη (Ginkgoales)
  Οικογένεια Γκιγκοειδή (Ginkgoaceae): Γκίγκο (Ginkgo)
  class=”text4″>Υφομοταξία Γνητίδες (Gnetidae)
• Τάξη Βελβιτσιώδη (Welwitschiales)
  Οικογένεια Βελβιτσιοειδή (Welwitschiaceae): Βελβίτσια (Welwitschia)
  Τάξη Γνητώδη (Gnetales)
  Οικογένεια Γνητοειδή (Gnetaceae)
• Τάξη Εφεδρώδη (Ephedrales)
  Οικογένεια Εφεδροειδή (Ephedraceae): Εφέδρα (Ephedra)

  class=”text4″>Υφομοταξία Πευκίδες (Pinidae)

• Τάξη Πευκώδη (Pinales)
  Οικογένεια Πευκοειδή (Pinaceae): Κέδρος (Cedrus), Πεύκη (Pinus), Κατάυα (Cathaya), Πικέα (Picea), Ψευδοτσούγκα (Pseudotsuga), Λάρικας (Larix), Ψευδολάρικας (Pseudolarix), Τσούγκα (Tsuga), Νοθοτσούγκα (Nothotsuga), Κετελεέρια[4] (Keteleeria), Ελάτη (Abies)
• Τάξη Αρωκαρώδη (Araucariales)
  Οικογένεια Αρωκαριοειδή (Araucariaceae): Αραουκάρια (Araucaria), Βολέμια (Wollemia), Αγάθης (Agathis)

  Οικογένεια Ποδοκαρποειδή (Podocarpaceae): Φυλλόκλαδος (Phyllocladus), Λεπιδοθάμνος (Lepidothamnus), Προυμνοπίτυς (Prumnopitys),
  Σουνδάκαρπος (Sundacarpus), Αλόκαρπος (Halocarpus), Παρασιτάξος (Parasitaxus), Λαγαρόστροβος (Lagarostrobos), Μανοάο (Manoao), Σαχεγκοταία[5][6] (Saxegothaea), Μικρόκαχρις Microcachrys, Φερόσφαιρα (Pherosphaera), Ακμοπύλη (Acmopyle), Δακρύκαρπος (Dacrycarpus), Δακρύδιον (Dacrydium), Φαλκατιϕόλιον (Falcatifolium), Ρετρόφυλλον (Retrophyllum), Ναγκέια[7] (Nageia), Αφρόκαρπος (Afrocarpus), Ποδόκαρπος (Podocarpus)

• Τάξη Κυπαρισσώδη (Cupressales)
  Οικογένεια Σκιαδοπιτυοειδή (Sciadopityaceae): Σκιαδοπίτυς[8] (Sciadopitys)

  Οικογένεια Κυπαρισσοειδή (Cupressaceae): Κουνινγκάμια (Cunninghamia), Ταϊβάνια (Taiwania), Αθροτάξις (Athrotaxis), Μετασεκόια (Metasequoia), Σεκόια (Sequoia), Σεκοιάδενδρον (Sequoiadendron), Κρυπτομέρια (Cryptomeria), Γλυπτόστροβος (Glyptostrobus), Ταξόδιο (Taxodium), Παπουάκεδρος (Papuacedrus), Αυστρόκεδρος (Austrocedrus), Λιβόκεδρος (Libocedrus), Πιλγκερόδενδρον [9][10] (Pilgerodendron), Βιντρινγκτόνια (Widdringtonia), Δισέλμα[11][12] (Diselma), Φιτζρόια[13][14] (Fitzroya), Καλλίτρις[15] (Callitris) (incl. Ακτινόστροβος Actinostrobus), Νεοκαλλιτρόψις (Neocallitropsis), Τουγιόψις (Thujopsis), Τούγια (Thuja), Φοκιένια (Fokienia), Χαμαικυπάρισσος (Chamaecyparis), Κυπάρισσος (Cupressus), Άρκευθος (Juniperus), Καλόκεδρος (Calocedrus), Τετρακλινής (Tetraclinis), Πλατύκλαδος (Platycladus), Μικροβιότα (Microbiota)

  Οικογένεια Ταξοειδή (Taxaceae): Αυστροτάξος (Austrotaxus), Ψευδοτάξος (Pseudotaxus), Τάξος (Taxus), Κεφαλόταξος (Cephalotaxus), Αμεντόταξος (Amentotaxus), Τορέια[16] (Torreya)